Spreekbeurt blind of slechtziend *** Titelscherm *** Wat betekent het om blind of slechtziend te zijn? Zie je helemaal niets meer als je slechtziend bent en wat zie je wel als blind bent? En heleboel vragen, waar heel moeilijk antwoorden op te geven zijn, want iedere persoon is wat dat betreft uniek. Los daarvan is heel erg afhankelijk van de plek waar je bent. Maar laten we beginnen met "wat is nou eigenlijk het oog" *** Blad 1 *** Hoe werkt je oog Je ogen zijn heel belangrijk in het dagelijks leven. Denk maar eens wat je er allemaal doet vanaf het moment dat je wakker wordt en je ogen opent. Je staat op, kiest je kleren uit, eventueel douchen en dan ontbijten, je smeert je brood. Daar heb je allemaal je ogen hard bij nodig! Probeer het maar eens met je ogen dicht, dat zal je niet lukken. In ieder geval niet in jouw normale tempo. *** Blad 2 *** Je ogen zitten complex in elkaar. Je kant het in grote lijnen vergelijken met de werking van een fototoestel. De beeldkwaliteit van het visuele systeem van ogen en hersenen is wel ruim 500 keer beter dan dat van het beste fototoestel. Stel dat je een foto van een bal wil maken. Het beeld komt door de diafragmaopening via de lens op de spiegel van het fototoestel terecht, waarna het op de geheugenkaart wordt opgeslagen. In geval van ons oog zou dit het netvlies zijn. Dan is het plaatje binnen, maar weet je nog niet wat je ziet. De oogzenuw geeft het beeld door aan je hersenen. Dan pas weet je: ik zie een bal. *** Blad 3 *** Je oog is een bijna ronde bal. Aan de buitenkant zit een doorzichtige beschermlaag, het hoornvlies. Daarachter zit de iris, die dus ook de kleur van je ogen bepaalt. De zwarte opening in het midden is de pupil. Hierachter zit een doorzichtige lens. De binnenkant van het oog heet het netvlies. Dat is gevoelig voor licht. Om te kunnen zien, is altijd licht nodig. Als het donker wordt, worden je pupillen groter. Zo komt er zo veel mogelijk licht binnen. Als het erg licht is, worden deze klein. Recht achter de pupil en de lens zit de gele vlek. Deze gele vlek vangt het licht en de beelden op. Daaronder zit een opening in de oogbol waardoor de oogzenuw naar je hersenen gaat. Daar zit geen netvlies. Deze plek heet de blinde vlek. *** Blad 4 *** Alles bij elkaar een extreem complex systeem. Ook omdat het oog "maar" de ingang van ons visuele systeem is. Het geeft de informatie die we zien alleen maar door aan de hersenen. De mens heeft 5 echte zintuigen, maar van alles we met onze zintuigen waarnemen, komt tot 80% binnen, via de ogen. Dat wat we zien met de ogen, wordt uiteindelijk aan de achterkant onderin de hersenen verwerkt. Maar daarnaast worden ook deeltjes van wat we zien getransporteerd naar andere delen in de hersenen. 70% van alle onderdelen van de hersenen wordt in meer of mindere mate beïnvloed, door wat we zien. *** Blad 5 *** Het kan zijn, dat je tijdelijk of je hele leven bijziend of verziend bent. Ofwel zie je niet goed van dichtbij, dan ben je bijziend. Of je bent verziend als je verder dan een meter details moeilijk kan onderscheiden. Bijziend en verziend heeft te maken met de bolling van het oog, waarbij de lens en het netviies het licht ontvangen. Omdat het oog gedurende de eerste jaren van je leven zich nog verder ontwikkd kan het zijn, dat je tijdelijk verziend of bijziend bent. *** Blad 6 *** Alvorens we ingaan op wat de term blind of slechtziend inhoudt, even een korte geschiedenisles. Als je vroeger, eeuwen geleden, blind of slechtziend was, hoorde je er gewoon niet bij. In sommige landen stond het gelijk aan hekserij en belandde je op de brandstapel. In andere culturen werd je weggestopt, uit schaamte. Je kon niets zien, dus je hoorde er gewoon niet bij. Niet qua werk, niet qua familie, geen vrienden. Vaak was het dan ook zo, dat niet bekend was in jouw omgeving als je een kind had die blind of slechtziend had. Als je blind of slechtziend was, had je geen eigen mening die telde. *** Blad 7 *** Maar naarmate de eeuwen verstreken, werden mensen met een beperking steeds mondiger. Een goed voorbeeld daarvan is Louis Braille, de uitvinder van het brailleschrift. Hij is als kind, bij het spelen gewond geraakt en uiteindelijk blind geworden. De manier waarop hij zich heeft laten zien, van een simpele jongen, naar een held, is tot op de dag van vandaag ongeevenaard in zijn soort. Want nog steeds wordt de basis van zijn braillesysteem gebruikt. Zelfs zijn denkwijze, het systeem hoe hij tot het brailleschrift kwam wordt ook buiten het brailleschrift om gebruikt. *** Blad 8 *** De mogelijkheden voor blinden en slechtzienden om deel te nemen aan het dagelijks leven, zijn zeker sinds de 2e wereldoorlog (1940-1945) sterk toegenomen. In eerste instantie werden blinden en slechtzienden uit de vergetelheid gehaald en werd hen werk aangeboden, zoals pianostemmer of mannenvlechter. Maar tot dan toe was alles in een beschermde omgeving, vanwege buitenwereld die heel veel vooroordelen had. als blinde was je "zielig". Niet alleen werk, ook waren er scholen voor blinden en slechtzienden, waar dan leerlingen werden geplaatst, die vaak van ver moesten komen en dus daar op internaten door de weeks verbleven. *** Blad 9 *** Tegenwoordig leven we in een participatiesamenleving, waarbij iedereen geacht wordt mee te doen. Een mooi voorbeeld waarbij de goedziende en de blinde met elkaar moeten "participeren" is de "blindrun". Vroeger was de gedachte "defensief", liever een stapje terug, maar tegenwoordig, moet je "samen" vooruit denken. In die zin wordt er vanalles aan gedaan, dat blinden en slechtzienden ook mee kunnen doen. Waarbij zelfs blinden en slechtzienden hun eigen grenzen moet verleggen. Werkgevers worden maatregelen opgelegd als zij niet iemand met een beperking in dienst nemen. En kinderen met een beperking gaan gewoon naar de reguliere school, vaak wel met ambulante onderwijskundige belegeiding. Ook al ben je blind of slechtziend, je hoort er gewoon bij. Door moderne technieken zoals 3D printen en andere hoogstandjes kunnen nieuwe hulpmiddelen ontwikkeld worden. Daarnaast kan iemand die blind is gewoon spelletjes spelen, zoals monopoly, scrabble, schaken e.d. door voelbare versies daarvan. Tot zover van geschiedenis tot heden. *** Blad 10 *** Wat betekent nou eigenlijk blind of slechtziend? Je hebt vast wel eens iemand op straat met een taststok of met blindengeleidehond zien lopen. Iemand die blind of slechtziend is doet het net even anders dan jou. Voorwerpen dichterbij houden, lezen langzamer, gefocused zijn op gehoor, bepaalde manier van lopen. Even een leuke test (zie instructieblad) Zet 2 mensen uit jouw publiek tegenover elkaar. Zet iemand uit jou publiek naast je neer, diegene moet de ogen dicht doen. Vervolgens komt iemand anders uit het publiek voor de ander staan, gezichten naar elkaar toe. Laat de eerste persoon het gezicht van de ander aftasten en op basis van de kernmerken, zoals geur, lengte en contouren raden wie het is. Er mag geen geluiden worden gemaakt. Waarschijnlijk is het resultaat dat de Blind is blind, dus je ziet gewoon zwart, zou je zeggen. Maar dat is niet zo. Je kan totaal blind zijn, waarbij mogelijk het oog nog helemaal correct werkt, maar de oogzenuw defect is. Je kan ook "maatschappelijk" blind zijn. Dan is er sprake van slechts enkele procenten aan zicht, "visus" noemen ze dan. Dat kan betekenen alleen licht en donker, misschien enkele schimmen kunnen zien en of enkele contouren. Meer is het vaak niet. Maar wel afhankelijk van licht, plek waar je bent etc. *** Blad 11 *** Slechtziendheid is wat dat betreft een heel moeilijk begrip. Je bent slechtziend met een visus van ca. 5% tot ongeveer 60%. Als je autorijles wil, moet je met een visus van minder dan 70% een medische verklaring kunnen aantonen. Als je slechtizend bent, kan je in veel gevallen hetzelfde werk doen, als mensen die geen visuele beperking hebben, maar dan wel met hulpmiddelen. *** Blad 12 *** Voorbeelden van hulpmiddel zijn bijvoorbeeld - Een blindengeleidehond; - Een taststok; - Een beeldschermloep; - Een brailleleesregel; - Een bril. *** Blad 13 *** Volgens de wereldgezondheids organisatie wordt er elke 5 seconden wereldwijd gezien 1 persoon blind. Elke minuut wordt er een kind blind geboren. De verwachting is dat in 2020 er 75 miljoen mensen blind zullen zijn en 250 miljoen mensen slechtziend. De meest voorkomende oogaandoening is staar. Daarbij te bedenken dat 80% te voorkomen dan wel te behandelen zou zijn. Maar vaak ontbreekt de lokale kennis en geld. *** Blad 14 *** Slechtziend- en blindheid wordt vaak veroorzaakt door een oogaandoening. Het aantal soorten oogaandoeningen betreft ongeveer 70-80 die direct gerelateerd zijn aan de ogen. Daarnaast zijn er diverse andere lichaamsgebonden aandoeningen die uiteindelijk ook van invloed zijn op de gezondheid van het oog. Enkele Voorbeelden van oogaandoeningen zijn: - Staar - Rivierblindheid - Maculadegeneratie - Retinitis Pigmentosa - Netvliesloslating - Aniridie *** Blad 15 *** Mensen die geen visuele beperking hebben, vinden het moeilijk zich voor te stellen, wat het betekent niets te kunnen zien. Auto's en reclameborden worden op trottoirs geplaatst, websites vol kleuren, waarbij de structuur van de website ook letterlijk niet te zien is. En niet te vergeten de non verbale communicatie. Handgebaren, knipogen foto's zonder bijteksten etc. Kom je bijvoorbeeld een bekende tegen die blind is, zeg dan niet alleen "hallo", maar ook even wie je bent. Kortom het "inlevingsvermogen" is bij mensen zonder een beperking zeer gebrekkig. Veel mensen denken, als je blind bent, hoor je beter, maar dat is niet zo. Je hersenen zijn in staat, de aandacht te verleggen, waardoor je in staat bent met je oren selectiever te luisteren. Veel blinden en slechtzienden zijn tot bijzondere eigenschappen in staat. Aan stemgeluid kunnen ze zonder dat je je naam noemt, weten wie je bent. En door geluidsgolven, veroorzaakt door voetstappen, taststok of klikgeluid door de mond, kan je horen of je langs een auto of anderszins object loopt. Als je blind geboren bent, kan je je geen voorstelling maken van wat een kleur is. Je zult bijvoorbeeld dan ook nooit dromen in beelden. Als je op latere leeftijd blind bent geworden, is dat wel mogelijk. *** Blad 16 *** Tenslotte wil ik het nog even hebben over de modernisering en de toegankelijkheid. Deze combinatie zorgt ervoor dat het voor blinden en slechtzienden veel makkelijk wordt, om deel te nemen aan het dagelijks leven. De verplichte toegankelijkheid in de breedste zin van het leven is zelfs internationaal vastgelegd. De modernisering maakt het nu mogelijk dat iemand die niets kan zien via audiodescriptie een film of tv programma kan volgen, waarbij een stem aangeeft, wat er te zien is. Daarnaast zijn er brillen in ontwikkeling, die jouw als blinde vertellen wanneer de bus komt, wat er in het boek staat etc. Daarnaast zijn er ook steeds meer apps in ontwikkeling die een en ander makkelijker moeten maken. Vroeger had je het wel bekende schoolbord met krijt, tegenwoordig heb je digiborden, waarbij je apparaten aan elkaar kan koppelen, bijvoorbeeld aan een tablet of aan een beeldschermloep. Zo hoef je dus niet meer te gissen wat de leraar op het bordschrijft, maar kan je hete zelf volgen, als je blind of slechtziend bent. Op het moment is tweederde van de mensen met een visuele beperking vrouw, eenderde is man. Door de vergrijzing is 85% van alle mensen met een visuele beperking 50 jaar of ouder. Met het oog op de modernisering en participatie is dit een lastig gegeven, daar mensen boven de 50 jaar zich moeilijker aanpassen aan de moderne tijd en er dus een isolement zou kunnen voordoen in bepaalde gevallen. *** Titelscherm "Einde spreekbeurt" *** Als je gebruik hebt gemaakt van de interactie met de ervaringsbril, kan je nu aan degene vragen wat die van jouw spreekbeurt heeft meegekrgen.